Om die vele fasette en wonder van Afrika te erken, word Meimaand aan Afrika opgedra.
Afrikadag self word op 25 Mei gevier om die stigting van die Organisasie vir Afrika-eenheid (nou bekend as die Afrika-unie), op 25 Mei 1963 te herdenk. Op hierdie dag, 60 jaar gelede, onderteken leiers van 30 van die 32 onafhanklike Afrikastate ʼn stigtingsakte in Addis Abeba, Etiopië. Daar onderneem hulle om nasiebou deur eenheid en vryheid van onderdrukking aan te moedig.
Die Taalsentrum het besluit om vandeesmaand die belangrike rol wat tolke tot dusver op die Afrika-vasteland gespeel het om taalgrense oor te steek, uit te lig – van die professionele taalkundiges en pryssangers van stamgebonde Afrika-samelewings tot hedendaagse tolke wat nasiebou fasiliteer en toegang tot dienste bewerkstellig deur in nasionale parlemente, kongresse, howe en hospitale te tolk. En natuurlik dink ons ook aan die opvoedkundige tolke wat dit moontlik maak dat universiteitslesings in Afrikaans, Engels, Xhosa en Suid-Afrikaanse Gebaretaal aangebied kan word.
Die gebruik om in Afrika van een taal na ʼn ander te tolk, het reeds duisende jare gelede ontstaan, soos dit ook elders die geval is.
In baie Afrika-samelewings het die professionele taalkundiges of pryssangers tot ʼn lang linie begaafde meertalige oratore behoort wat pryssange op belangrike openbare geleenthede aangehef het om die oorwinnings en roem van die stamhoof en sy voorsate te besing.”
Die orale kuns van Wes-Afrikaanse griots (sanger-digters) en Suider-Afrikaanse iimbongi (pryssangers) word tot vandag toe nog voortgesit, met die pryssangers wat as hedendaagse politieke kommentators optree.
Die verhore van die Waarheids- en Versoeningskommissie van 1996 tot 1998 was die eerste blootstelling wat menige Suid-Afrikaners aan die wonder van simultane tolking in Suid-Afrika se 11 amptelike tale gehad het. Tolke het tydens die verhore van die Waarheids- en Versoeningskommissie versoening gefasiliteer. Sedertdien het hulle gehelp om Suid-Afrika op te bou by nasionale en provinsiale wetgewers, munisipale raadsvergaderings en kongresse. Ander belangrike werkgewers vir tolke in Afrika sluit in die Afrika-unie, Pan-Afrika-parlement, UNON (die Verenigde Nasies se Kantoor in Nairobi), SADC (die Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap) en die Afrika-ontwikkelingsbank.
Gebaretaaltolke is wêreldwyd bekend vir die toegang tot onderwys wat hulle vir Dowe studente fasiliteer, maar wat minder bekend is, is dat gesproketaaltolke dieselfde kan doen vir horende studente. Verskeie Suid-Afrikaanse universiteite maak universiteitslesings op hierdie manier toeganklik vir studente wat nie noodwendig so gemaklik in die taal van onderrig is nie. Aan die US werk ons opvoedkundige tolke in Afrikaans, Engels, Xhosa en Suid-Afrikaanse Gebaretaal.
Ons gee graag erkenning aan die rol wat tolking oor die jare heen gespeel het om Afrika en sy mense met mekaar te help verbind en sodoende vooruitgang te help bewerkstellig. Ons by die Taalsentrum beskou onsself as bevoorreg om deel van hierdie verhaal te wees, en ook om deel van die toekoms van Afrika te wees – ons Afrika.
As jy dalk ʼn tolk is wat in Afrika werk, deel asseblief jou ervaring met ons. E-pos ons by taalsentrum@sun.ac.za.
Bron: Wallmach, K. 2015. Africa. In Pöchhacker, F. (ed.) Encyclopaedia of Interpreting Studies. Londen: Routledge.
Blog deur Dr Kim Wallmach, Direkteur van die Taalsentrum; vertaal deur Susan Lotz
