Deprecated: Return type of WP_Hook::current() should either be compatible with Iterator::current(): mixed, or the #[\ReturnTypeWillChange] attribute should be used to temporarily suppress the notice in /home/taalsentrum/public_html/english/wp-includes/class-wp-hook.php on line 482

Deprecated: Return type of WP_Hook::next() should either be compatible with Iterator::next(): void, or the #[\ReturnTypeWillChange] attribute should be used to temporarily suppress the notice in /home/taalsentrum/public_html/english/wp-includes/class-wp-hook.php on line 495

Deprecated: Return type of WP_Hook::key() should either be compatible with Iterator::key(): mixed, or the #[\ReturnTypeWillChange] attribute should be used to temporarily suppress the notice in /home/taalsentrum/public_html/english/wp-includes/class-wp-hook.php on line 508

Deprecated: Return type of WP_Hook::valid() should either be compatible with Iterator::valid(): bool, or the #[\ReturnTypeWillChange] attribute should be used to temporarily suppress the notice in /home/taalsentrum/public_html/english/wp-includes/class-wp-hook.php on line 521

Deprecated: Return type of WP_Hook::rewind() should either be compatible with Iterator::rewind(): void, or the #[\ReturnTypeWillChange] attribute should be used to temporarily suppress the notice in /home/taalsentrum/public_html/english/wp-includes/class-wp-hook.php on line 532

Deprecated: Return type of WP_Hook::offsetExists($offset) should either be compatible with ArrayAccess::offsetExists(mixed $offset): bool, or the #[\ReturnTypeWillChange] attribute should be used to temporarily suppress the notice in /home/taalsentrum/public_html/english/wp-includes/class-wp-hook.php on line 424

Deprecated: Return type of WP_Hook::offsetGet($offset) should either be compatible with ArrayAccess::offsetGet(mixed $offset): mixed, or the #[\ReturnTypeWillChange] attribute should be used to temporarily suppress the notice in /home/taalsentrum/public_html/english/wp-includes/class-wp-hook.php on line 438

Deprecated: Return type of WP_Hook::offsetSet($offset, $value) should either be compatible with ArrayAccess::offsetSet(mixed $offset, mixed $value): void, or the #[\ReturnTypeWillChange] attribute should be used to temporarily suppress the notice in /home/taalsentrum/public_html/english/wp-includes/class-wp-hook.php on line 452

Deprecated: Return type of WP_Hook::offsetUnset($offset) should either be compatible with ArrayAccess::offsetUnset(mixed $offset): void, or the #[\ReturnTypeWillChange] attribute should be used to temporarily suppress the notice in /home/taalsentrum/public_html/english/wp-includes/class-wp-hook.php on line 469
Nuutste nuus – Stellenbosch University Language Centre

Category: Nuutste nuus

Tien jaar van Afrikaanse taal en kultuur vir Nederlands-sprekende uitruilstudente: ’n Onderhoud met Sen Joostens

Sen Joostens het in 2020 die Afrikaanse taalen kultuurkursus vir Nederlanssprekende studente as  Belgiese uitruilstudent aan die US voltooi. Vandag fasiliteer hy die aanleer van Afrikaans aan studente en personeel aan KU Leuven. Hy is ook een van die samestellers van ’n handboek, Baie Afrikaans, wat onlangs in België verskyn het, en  waarvoor hy die Afrikaanse Taalraad se Junior Koker vir Afrikaans gewen het.  

Ons het met Sen gesels tydens sy onlangse besoek aan die US om hom te vra oor sy ervaring van ons Afrikaanse taal- en kultuurkursus vir Nederlandssprekende studente, wat vanjaar tien jaar se fasilitering van kulturele leer vier. “Afrikaans is ’n warm taal …  ’n taal wat moontlikhede skep, wat ’n mens baie geleenthede kan gee”, vertel Sen. “Ja, daar is baie redes hoekom ’n mens Afrikaans wil leer.” 

Kyk gerus die hele onderhoud op ons YouTube-kanaal.  

Tags: , , , , , ,

Tale maak saak! Internasionale Moedertaaldag 2025

Op Vrydag 21 Februarie word Internasionale Moedertaaldag vir die 25ste keer wêreldwyd gevier om bewustheid van taalkundige en kulturele diversiteit te bevorder en om meertaligheid aan te moedig. UNESCO het Internasionale Moedertaaldag in 1999 ingestel om die onontbeerlike rol van tale in die onderwys, kulturele bewaring en maatskaplike insluiting te beklemtoon, en aandag te vestig op die uitdagings wat bedreigde tale en meertalige gemeenskappe orals in die wêreld in die gesig staar.

Op 21 Februarie 1952 sterf vyf studente en word talle beseer tydens polisie-optrede by ʼn betoging in Bangladesj (destyds Oos-Pakistan) ter erkenning van Bengaals as ʼn amptelike taal. Vier jaar later word Bengaals inderdaad as amptelike taal amptelik erken.

Wat as ʼn nasionale beweging begin het, het gelei tot ʼn wêreldwye beweging ter bevordering van taalkundige regte. Internasionale Moedertaaldag dien tans as ʼn simbool van individue se reg om hul moedertaal aan te leer, te praat en te ontwikkel sonder om diskriminasie of onderdrukking te vrees.”

Dit gaan nie net oor die woorde nie

Tale is die draers van die tradisies, geskiedenis en identiteite van hulle sprekers. Wanneer ʼn taal verdwyn, is ʼn unieke manier waarop daar gedink is, stories vertel is en die wêreld verstaan is, vir altyd verlore. Die VN skat dat daar tans wêreldwyd ongeveer 8 300 tale bestaan, waarvan byna 40% as bedreig of ‘gedoem’ beskou word. Dit beteken dat geen kinders of jongmense daardie tale meer praat nie en dat net enkele bejaarde sprekers daarvan nog oorbly. Ongelukkig sluit dit die laaste van die vele Khoisan-tale in wat lank gelede in Suid-Afrika gepraat is. Nama is byvoorbeeld deur talle Khoisan-gemeenskappe in die Noord-Kaap gepraat, maar teen 2017 was daar minder as 2 000 Nama-sprekers oor – die meeste van hulle ouer as vyftig jaar; net drie bejaarde lede van die Khomani San het nog die N | uu-taal gepraat, en sover bekend was daar net twee sprekers oor van Kora, die taal van die Koranas.

Net soos dit in taal oor veel meer as kommunikasie gaan, gaan taalkundige verskeidenheid oor meer as die bewaring van woorde; dit gaan ook oor die bevordering van interkulturele dialoog en die versekering van regverdige toegang tot onderwys en geleenthede vir almal. Die tema van Internasionale Moedertaaldag 2025, “Tale maak saak!”, beklemtoon ook die dringende behoefte aan vooruitgang op die gebied van taalkundige verskeidenheid en insluiting as deel van die VN se Volhoubare Ontwikkelingsdoelwitte (SDG’s). Globalisering, taalbeleide wat dominante tale verder bevoordeel en tegnologiese vordering bedreig taalkundige verskeidenheid dikwels en lei tot die marginalisering van niedominante tale. Tans word minder as 100 tale grootskaals in digitale kommunikasie en op aanlyn platforms gebruik, wat die sprekers van minderheidstale se toegang tot inligting en leergeleenthede beperk. Omdat kommunikasie van tegnologie afhanklik is, is dit noodsaaklik om te verseker dat alle tale, met inbegrip van inheemse en minderheidstale, in die onderwys, die openbare lewe, en digitale ruimtes verteenwoordig word.

Meertaligheid en meer

Meertaligheid verwys na die gelyktydige bestaan van meer as twee tale in ʼn bepaalde gebied, of na die vermoë om meer as twee tale te praat. Dit het ʼn gonswoord geword in gesprekke oor onderwys en maatskaplike insluiting. Navorsing toon dat 40% van die wêreldbevolking geen toegang het tot onderwys in ʼn taal wat hulle praat of verstaan nie, wat dit moeilik maak vir kinders om hulle volle potensiaal te bereik.

Deur moedertale met onderwys te integreer, kan gemeenskappe geletterdheid bevorder, leeruitkomste verbeter, en ʼn dieper verbintenis met hulle kulturele identiteit bevorder.”

Plurilinguïsme, ʼn term wat taamlik onlangs geskep is, beteken meer as bloot om meervoudige tale te ken. Dit beklemtoon die vermoë om oor tale heen te kommunikeer en te put uit ʼn uiteenlopende taalkundige en kulturele repertoire. Anders as die tradisionele uitgangspunt dat dit nodig is om individuele tale afsonderlik te bemeester, erken plurilinguïsme gedeeltelike vaardighede, waar individue verskillende tale gebruik, afhangend van konteks en behoefte. Hiervolgens is effektiewe kommunikasie, eerder as die vermoë om ʼn taal vlot of foutloos te praat, die uiteindelike doelwit van taalverwerwing.

Deur plurilinguale onderwys te bevorder en kinders van jongs af aan te moedig om meervoudige tale te leer, kan gemeenskappe individue toerus met die vaardighede om in ʼn geglobaliseerde wêreld te floreer terwyl hulle stewige bande met hul moedertaal behou. By die US maak plurilinguïsme deel uit van ʼn meertalige ingesteldheid – ʼn benadering wat beteken dat ʼn mens gewillig is om sprekers van ander tale tegemoet te kom deur aanvaarding en waardering vir dit wat hulle diversiteit tot die gesprek bydra.

[us_image image=”31117″ size=”medium”]

Kom ons onthou wanneer ons Moedertaaldag 2025 vier dat taal meer as woorde is: dit is ook identiteit, erfenis en verbintenis. Of jy nou een of baie tale praat, elke poging om ʼn moedertaal te bewaar, te leer of te bevorder dra by tot ʼn meer insluitende en taalkundig ryke wêreld. Tale máák saak, en ons moet hulle beskerm.

–  deur Tania Botha

Tags: , , , , , ,

Taleweek 2025 by die US, met iets vir alle studente en personeel

Dis weer tyd vir die EUTOPIA-US Taleweek – vanjaar vanaf 3 tot 7 Maart. Taleweek by Stellenbosch Universiteit (US) word georganiseer deur die US Taalsentrum, en beloof om ’n besondere week te wees. Kom vier taal, kultuur en diversiteit saam met ander mense wêreldwyd! 

Taleweek by die US is gemik op studente en personeel, en bied drie geleenthede wat in lewende lywe bygewoon kan word en vier aanlyn geleenthede, alles gratis. Die van aangesig tot aangesig-geleenthede sluit in ’n interaktiewe Taalkafee-aand, ’n meertalige Karaoke-middagete-sessie en ’n Afrikaanse Poësie-aand aangebied deur die studentevereniging VER[r]AS. Die aanlyn geleenthede bied drie taalaanleer-ervarings gedurende etenstyd om jou ’n voorsmakie te gee van ’n taal wat jy dalk wil verken: ’n Xhosa-voorsmaakkursus, ’n Suid-Afrikaanse Gebaretaal-voorsmaakkursus en ’n Afrikaans-voorsmaakkursus. Daarbenewens is daar ’n interakiewe aanlyn sessie wat die onderlinge verband tussen die US se konsep van ’n meertalige ingesteldheid en interkulturele vaardighede ondersoek, getiteld Ondersoek en Ontwikkel ʼn Meertalige Ingesteldheid (Exploring and Developing a Multilingual Mindset). Besprekings vir US-geleenthede word deur Eventbrite hanteer – hier vind jy meer inligting oor al die geleenthede, asook skakels om te registreer. 

Meer geleenthede is aanlyn beskikbaar deur die EUTOPIA-alliansie – kyk hier na wat aangebied word. Instellings regoor die wêreld neem deel aan EUTOPIA Taleweek, wat gedurende daardie week aan personeel en studente van alle EUTOPIA-vennote die geleentheid bied om aanlyn geleenthede regoor die wêreld by te woon en sodoende met mekaar wisselwerking te hê. Die US is een van ses globale vennootuniversiteite waarmee EUTOPIA buite sy kern-alliansie van tien Europese universiteite saamwerk om ’n internasionale toegangspunt vir die uitruil van kennis en kultuur te skep. 

Registreer gou om jou plek te verseker. Inligting oor venues en skakels vir aanlyn deelname sal ná registrasie gestuur word. Laat asseblief die organiseerders weet indien jy van plan verander nadat jy geregistreer het, sodat hulle jou plek vir iemand anders kan beskikbaar kan maak en nie onnodig vir jou voorberei nie. 

Stuur ’n e-pos aan languagesweek@sun.ac.za vir navrae of kansellasies. 

Tags: , , , , , , ,

Welsyn in samesyn

Dis weer die tyd van die jaar dat ons dagboeke propvol jaareindkuiers en -funksies is. As jy sommer by voorbaat ʼn aanval van sosialiseringsuitputting kry wanneer jy na jou kalender kyk, wil ons jou net herinner aan ʼn taamlik onlangse ontwrigter: Covid-19. Onthou jy hoe die pandemie ons lewens uit die bloute kom omvergooi het deurdat ons ver weg van mekaar moes bly en van die huis af moes werk? En onthou jy hoe eensaam en verlate dit ons laat voel het, en hoe afgesonderd?

Ons kuier miskien nie almal ewe graag nie, maar die grendeltyd het onteenseglik bewys dat ons van nature sosiale wesens is en dat wisselwerking met ander mense noodsaaklik is as ons wil hê dit moet regtig op persoonlike sowel as professionele vlak met ons goed gaan.  Boonop het die pandemie vir baie van ons die manier waarop ons werk, en waar ons werk, wesenlik verander.

Vir diegene met buigsame of hibridiese werkreëlings kan dit verandering beteken in aspekte van die daaglikse samesyn wat deel uitmaak van ʼn konvensionele kantooromgewing – die terloopse geselsies wanneer ons mekaar toevallig raakloop, die teetye en gedeelde grappies, en die spanvergaderings – wat verhoudings organies laat ontwikkel en ʼn gevoel van kameraderie by personeel bevorder. Dit is hoekom ons geleenthede om saam met ons kollegas te kuier, so dikwels moontlik moet verwelkom en aangryp.

Wanneer ons tyd saam deurbring, ontspan ons nie net nie – ons bou ook verhoudings wat ʼn samehorigheidsgevoel kweek en ons laat voel ons is nie alleen in die ding nie. Ons by die Taalsentrum het weer onder die indruk hiervan gekom na afloop van ʼn onlangse spanuitstappie na die Bo-Kaap om Erfenisdag te vier. Talle kollegas het te kenne gegee dat hulle dit geweldig geniet het, en hulle waardering vir die uitstappie uitgespreek. Hulle het beklemtoon dat, afgesien van die opvoedkundige en kulturele waarde van die besoek, veral die ontspanne samesyn genotvol was, en dat dit lekker was om op te vang met kollegas vir wie hulle selde te siene kry.

Personeeluitstappies en -kuiers skep vir ons ’n geleentheid om weg te kom uit ons gewone werksomgewing en -dinamika, om vir ʼn slag van spertye te vergeet en mekaar se geselskap op ʼn neutrale plek te geniet.  In hierdie informele omgewings kan ons die moontlik onuitgesproke hiërargiese hindernisse oorkom en mekaar as mense leer ken; nie bloot as medewerkers of as hoofde en ondergeskiktes nie. Dit verander alles. Skielik is dit makliker om oop gesprekke te voer, om by iemand om raad aan te klop of om saam te werk aan ʼn projek, omdat ons mekaar beter ken en meer vertrou.

Dit gaan dan nie net daaroor om die werk gedoen te kry nie, maar ook oor die wete dat ons, afgesien van ons werkspligte en -vergaderings, deel uitmaak van ʼn wedersyds ondersteunende groep mense wat lojaal is teenoor mekaar en mekaar beskerm. Dit maak ons meer veerkragtig en stel ons in staat om nuwe uitdagings die hoof te bied wanneer dit rof gaan.”

Gaan geniet die jaareindkuiers dus voluit, en bou genoeg goedvoelverhoudings om in 2025 van die werkplek veel meer te maak as ʼn plek om te werk – maak daarvan ʼn plek om te floreer!

– deur Tania Botha; vertaal deur Ingrid Swanepoel

Tags: , , , , , , ,

Vryheidsdag: Gedagtes oor taal, uitdrukking en verantwoordelikheid

Spiderman het die spyker op die kop geslaan toe hy iets gesê het soos “baie mag bring baie verantwoordelikhede”. Dieselfde beginsel is op vryheid van toepassing, soos Eleanor Roosevelt tereg opgemerk het: “Saam met vryheid kom verantwoordelikheid.”

Terwyl ons in ʼn demokratiese, veeltalige Suid-Afrika woon, leer en floreer (en, wel, soms net oorleef), het ons ook die verantwoordelikheid om ook ʼn bietjie te stoei met die konsep van vryheid en die verantwoordelikhede wat hand aan hand gaan met ware vryheid, veral wanneer ons nadink oor wat Vryheidsdag, wat op 27 April gevier word, vir ons beteken.

Vryheid van uitdrukking

Volgens Article 19, ʼn internasionale dink-en-doen-organisasie wat gemoeid is met vryheid van uitdrukking, “maak vryheid van uitdrukking dialoogvoering moontlik, dit verhoog begrip, en dit verbreed die publiek se kennis”. Ons, as die Taalsentrum, stem saam. Die feit dat ons idees en inligting vryelik met mekaar kan deel, maak almal van ons slimmer en help ons gemeenskappe om te floreer.

As Suid-Afrikaners pluk ons vandag die vrugte van talle duur verworwe vryhede in ons land, waarvan ʼn baie belangrike een die vryheid is om in ons moedertaal of ʼn ander taal van ons keuse te kommunikeer. Boonop is daar ruimte vir baie stemme en baie menings – ruimte om gehoor te word.

 

Wat beteken vryheid vir ons by die Universiteit Stellenbosch (US) se Taalsentrum?

Vir ons is vryheid veel meer as ʼn blote konsep – dis ʼn rigsnoer wat sowel ons interaksie met die wêreld om ons as ons benadering tot leer en onderrig bepaal. Dit begin met vryheid van uitdrukking – die fundamentele reg om ons gedagtes, emosies en idees in ʼn taal van ons keuse te verwoord. In die modules, slypskole en kortkursusse wat ons aanbied, streef ons daarna om ruimtes te skep waar die deelnemers vry en veilig voel om hulle sonder enige voorbehoude uit te druk, om vrae te vra, en om deel te neem aan betekenisvolle dialoogvoering met diegene om hulle. Ons probeer ook om sulke ruimtes orals op die kampus te skep met ons taal- en tolkdienste.

Kreatiwiteit

Vryheid behels ook die vrymoedigheid om kreatief te wees – om nuwe taalkundige velde te ondersoek, om met verskillende maniere van uitdrukking te eksperimenteer en om die grense van tradisionele taalkonvensies te verskuif. Ons moedig die mense met wie ons saamwerk – hetsy studente, deelnemers of kliënte – aan om vrye teuels aan hulle verbeelding te gee en die krag van taal in te span om hulle unieke perspektiewe en ervarings oor te dra, of dit nou in Xhosa, Afrikaans, Engels of SA Gebaretaal is.

Vryheid is nie net die afwesigheid van eksterne beperkings nie, maar is ook die aanwesigheid van omgewings wat ons toelaat om ons volle potensiaal te verwesenlik en uitdrukking daaraan te gee.  Dit beteken dat ons inklusiewe omgewings moet skep waar diverse stemme en tale nie slegs gehoor en gesien word nie, maar hartlik verwelkom word. Dit kom neer op die kweek en aanmoediging van ʼn kultuur van verdraagsaamheid en wedersydse respek asook die bevordering van regverdige toegang tot geleenthede en hulpbronne – ook wat taal betref – basies ʼn meertalige ingesteldheid. By US en die Taalsentrum beteken dit byvoorbeeld om tydens lesings toegang tot tolkdienste te hê sowel as die geleentheid om die talle plaaslike en internasionale tale te hoor wat vryelik op ons kampusse en in ons gemeenskappe gepraat word.

 

’n Baie menslike behoefte

Die konsep van vryheid behels ook ons fundamentele menslike behoefte aan outonomie, waardigheid en selfuitlewing. Dit is ʼn dinamiese en ontwikkelende beginsel wat die kern van ons menswees vorm en wat vooruitgang, geregtigheid en die strewe na ʼn meer regverdige en gelyke wêreld – ʼn wêreld waar daar plek is vir alle stemme en waar alle stories vertel en waardeer kan word. Kortom: ʼn meertalige en multikulturele wêreld.

Sluit by ons by die Taalsentrum aan wanneer ons die transformerende krag van taal aangryp en leer by die outentieke stemme van diegene om ons op die kampus, in ons lesingsale en by ons aan huis – ook oor vryheid.

Voel die vryheid!

– deur Esther van der Vyver (vertaal deur Ingrid Swanepoel)

 

 

Tags: , , , ,

Ons moedertale: Wat kry ons daaruit?

By die US se Taalsentrum deel ons UNESCO se oortuiging dat kulturele en taalkundige diversiteit belangrike boustene is vir volhoubare samelewings, en ons neem met oorgawe deel aan die wêreldwye viering van Internasionale Moedertaaldag op 21 Februarie elke jaar.

Moedertaaldag gaan nie net net oor my en jou individuele moedertale nie, maar ook oor dié van die mense om ons. As ons verstaan dat die persoon langs ons se moedertaal net so kosbaar vir hulle is soos ons moedertaal vir ons is, en as ons dan daardie sentiment respekteer, het ons reeds goeie vordering gemaak.

Hoekom is moedertale belangrik, afgesien daarvan dat ons emosionele waarde heg aan die taal of tale waarmee ons grootgeword het en waarin ons onself heel eerste begin uitdruk het? Hoe kan hulle van praktiese nut vir ons wees, selfs wanneer ons dikwels in ʼn derde of vierde taal funksioneer om te verseker dat ons op ʼn manier kommunikeer wat ander mense help om te verstaan wat ons sê?

 

Moedertaalmomentum

Moedertale gee ons momentum – hulle is soos kenniswegspringblokke. Almal van ons gebruik ons moedertaal as ʼn ondersteunende raamwerk in die verkryging van kennis. Wanneer ʼn mens nuwe kennis inwin, begin jy gewoonlik met bekende inligting en verken die onbekende van daar af. As jy dus op ʼn plek begin waar jy weet wat ʼn sekere konsep in jou moedertaal is, het jy ʼn plek waar jy vastrapplek kan kry, en jy kan daardie bekendheid gebruik as wegspringplek om meer komplekse konsepte te verstaan, selfs wanneer jy in ʼn ander taal as jou moedertaal met hulle kennis maak.

Dus kan en moet studente hul moedertale op universiteit gebruik, selfs al is hulle taal nie een van die instansie se amptelike tale van onderrig en leer nie. As ons maar aan die US dink – die Universiteit het hom verbind tot die gebruik van Afrikaans, Engels en Xhosa, die amptelike tale van die Wes-Kaap. Afrikaans en Engels is die primêre tale waarin daar geleer word, onderrig verskaf word, en assessering gedoen word. Xhosa kan ook vir onderrig en leer gebruik word in gevalle waar daar die nodige kapasiteit is en dosente dit van pas vind om dit te gebruik, en waar daar ʼn opvoedkundige behoefte daaraan is. Verder is die Universiteit daartoe verbind om Xhosa as ʼn akademiese taal te ontwikkel en om Afrikaans te behou as ʼn taal waarin onderrig, leer, assessering en navorsing gedoen word. Die US is ook een van die min Suid-Afrikaanse universiteite wat werk om Suid-Afrikaanse Gebaretaal te ontwikkel en te bevorder. Dit is alles deel van ʼn nasionale mandaat vir tersiêre instellings om minstens een Afrikataal onder hul vlerk te neem en dan die beskikbare hulpmiddels daarop te fokus, terwyl dit wat reeds ontwikkel is, in stand gehou word. Dit is ʼn belangrike manier vir ons om die Suid-Afrikaanse Grondwet uit te leef. Deur tale op tersiêre vlak te respekteer, verhoog ons hulle status.

Die US se studente en personeel is in der waarheid ʼn veel meer diverse klomp as bloot sprekers van Afrikaans, Engels en Xhosa, maar dit is darem ʼn begin om met die algemeenste moedertale in die Wes-Kaap te werk. Ander Suid-Afrikaanse universiteite het ook onderneem om minstens een van die Afrikatale in hulle streke te ontwikkel. Op dié manier sal Zoeloe-sprekers byvoorbeeld ook kan baat by hulpbronne in Xhosa omdat hierdie twee tale ná aan mekaar is, en dieselfde geld vir ander tale wat nou aan mekaar verwant is. As moedertaalsprekers moet ons egter self ons eie tale kies wanneer die geleentheid hom voordoen.

Verhoging van die status

As ons ons tale se status wil behou of verhoog en hulle reikwydte wil uitbrei, kan ons dit op twee oorkoepelende maniere doen. Een daarvan is deur in daardie taal te skryf – deur letterkunde te skep – en sodoende te bewys dat jou taal in staat is om abstrakte denke en kreatiewe en komplekse idees uit te druk, en dat dit buigsaam genoeg is om dit te doen. Die tweede manier is deur terminologie te skep wat nuwe tegniese domeine beskryf.

Waarskynlik moet elke enkele taal met die uitsondering van Engels (omdat terminologie skynbaar veel natuurliker in Engels geskep word as deel van die proses van nuwe uitvindings en ontwikkelings) gedurig sy status verhoog om in ons moderne wêreld by te hou. Elke ander taal, of dit nou Frans, Duits, Chinees, Afrikaans of Xhosa is, word uitgedaag om tred te hou, en selfs Engels bly nie altyd voor nie! Ook mag Engels dalk oor die terminologie beskik, maar die betekenis van die betrokke konsepte spreek soms nie vanself nie. Terminologie in Xhosa, Afrikaans of selfs Frans is dikwels meer beskrywend en dus duideliker verstaanbaar vir die sprekers van die betrokke taal. Dink maar aan “koppelaar” in Afrikaans vir “clutch” in Engels, of die Zoeloe-woord vir “wetsontwerp” (“bill in Engels), naamlik “umthethosivivinywa”, wat letterlik beteken “ʼn wet wat besig is om gemaak te word”. Daar is talle ander voorbeelde. Maar kies ons om daardie mooi woorde aan te gryp en te gebruik, of val ons outomaties terug op die Engelse woorde?

ʼn Groot voordeel daarvan om ʼn taal se status te verhoog en om verskeie tale te gebruik, is dat ons ons omgewings sodoende meer inklusief maak. Wanneer mense hulle tale in verskillende ruimtes sien en ervaar, herinner dit hulle daaraan dat hulle deel is van iets wat groter as hulleself is.

Verskillende kante van dieselfde munt

Wanneer ons vanjaar Moedertaaldag vier, moet ons dalk oor die volgende twee vrae nadink: Wat doen jou moedertaal vir jou, en wat doen jy vir jou moedertaal? Wanneer jy jou moedertaal gebruik om te leer, en in jou daaglikse lewe en in amptelike onderhandelinge, help jy nie net jouself nie, maar ook ondersteun en bewaar jy jou taalerfenis. Deur jou taal te gebruik, help verseker jy dat daardie taal lewendig bly en in die toekoms steeds sal voortbestaan.

En dan, wanneer ons nog ʼn tree vorentoe neem en mekaar se moedertale begin leer, ondersteun en versterk ons daardie tale selfs nog meer terwyl ons nuwe maniere vind om mekaar te begryp en te waardeer.

– deur Susan Lotz, dr Kim Wallmach, Sanet de Jager en Jackie van Wyk, vertaal deur Ingrid Swanepoel

 

 

 

Tags: , , , ,

Eerste Taleweek aan die US, met iets vir alle personeel en studente

Taleweek van 4 tot 8 Maart 2024 vind vanjaar vir die eerste keer by die Universiteit Stellenbosch (US) plaas. Hierdie geleentheid word in samewerking met die EUTOPIA Alliansie aangebied om tale, kultuur en diversiteit te vier.

Die EUTOPIA Alliansie is ʼn internasionale toegangspunt vir die uitruil van kennis en kultuur, en die US is een van ses globale vennootuniversiteite waarmee EUTOPIA saamwerk buite sy kernalliansie van 10 Europese universiteite.

Instellings regoor die wêreld neem deel aan EUTOPIA Taleweek, wat gedurende daardie week aan personeel en studente van alle EUTOPIA-vennote die geleentheid bied om aanlyn gebeure regoor die wêreld by te woon en sodoende met mekaar wisselwerking te hê.

Die EUTOPIA Alliansie is ʼn internasionale toegangspunt vir die uitruil van kennis en kultuur, en die US is een van ses globale vennootuniversiteite waarmee EUTOPIA saamwerk buite sy kernalliansie van 10 Europese universiteite. Instellings regoor die wêreld neem deel aan EUTOPIA Taleweek, wat gedurende daardie week aan personeel en studente van alle EUTOPIA-vennote die geleentheid bied om aanlyn gebeure regoor die wêreld by te woon en sodoende met mekaar wisselwerking te hê.

Aan die US vind Taleweek van aangesig tot aangesig, aanlyn en in ʼn gemengde formaat plaas, met ʼn ryk verskeidenheid aktiwiteite aangebied deur verskeie US departemente. Dgeleenthede val in een van vier kategorieë: ie Films, Strek, Taalaanleer en Gesprekke. Films sluit filmaande in waar films in Afrikaans en Mandaryns vertoon word, terwyl Strek interaktiewe en prettige geleentheide huisves waar jy jou meertalige vermoëns in ʼn sosiale omgewing kan gebruik, soos die Taalkafee en Meertalige Karaoke-geleentheid. Taalaanleer is presies wat dit sê: hier kan jy die gevoel van ʼn taal kry wat jy dalk wil verken, van Xhosa tot Suid-Afrikaanse Gebaretaal. Gesprekke gee jou toegang tot kundiges wat boeiende verskynsels in taal, kultuur, letterkunde, vertaling, meertaligheid en selfs in die internasionale taalbeleidarena bespreek. Klik deur na die program om meer te lees!

Alle geleenthede is gratis vir US-personeel, -studente en vir alle EUTOPIA Alliansievennote. Registrasieskakels is beskikbaar in die program. Registreer asseblief om jou plek te verseker, en inligting oor lokale en skakels om aanlyn aan te sluit, sal ná registrasie aangestuur word. As jy van plan verander nadat jy geregistreer het, laat ons asseblief weet sodat ons daardie plek vir iemand anders kan beskikbaar maak, of om te voorkom dat ons onnodig vir jou voorberei.

Die US Taleweek word deur die US Taalsentrum gekoördineer en beloof om ʼn besondere geleentheid te wees. Vier tale, kultuur en diversiteit saam met mense van dwarsoor die wêreld wat dieselfde ingesteldheid het.

Bekyk gerus die volledige US program hier en bespreek jou plek via die skakels in die program. Die EUTOPIA Taleweek-webblad wat inligting oor alle gebeure deur alle globale vennote bevat, is hier beskikbaar, en jy kan jou plek vir wêreldwye gebeure daar bespreek.

Navrae of kansellasies: taalsentrum@sun.ac.za

[us_btn label=”US Taleweek-program” link=”url:https%3A%2F%2Fbit.ly%2FSULanguagesWeekProgramme|target:_blank|”][us_btn label=”EUTOPIA Taleweek-program” link=”url:https%3A%2F%2Fwarwick.ac.uk%2Fstudents%2Fwarwickpresents%2Flanguagesweek%2F|target:_blank|” align=”right”]

 

 

 

 

Tags: , , ,

Aanlyn tolking in die klaskamer – nou selfs gladder!

US-dosente! Maak jou module van tolking gebruik, of wil jy graag van tolking in jou module gebruik maak?

Die tolke van die US Taalsentrum se Tolkdiens is aanlyn beskikbaar om te tolk vir studente wat van die diens gebruik wil maak.

Vir die tweede semester het ons probeer om die proses makliker en minder van ʼn administratiewe las te maak. Om dit te bewerkstellig, sal die Tolkdiens alle Engelse, Afrikaanse en Xhosa (waar van toepassing) sessies soos nodig vir tolking op MS Teams skeduleer.

Lees asseblief die volgende besonderhede aandagtig deur om seker te maak dat jou module op ons rooster bevestig word.

Wat het verander?

  • Jy hoef nie meer enige vergaderings te skeduleer nie. Die Tolkdiensspan sal al die nodige vergaderings skeduleer om tolking in jou module in te stel en jou dan uitnooi, sodat jy volle toegang het.
  • Daar sal slegs een skakel per taal (Afrikaans en/of Xhosa) vir die tolksessies wees, wat studente vir alle klasse in die week sal gebruik. Dit beteken dat jy slegs een keer een skakel op SUNLearn hoef te plaas. Studente sal nie toegang tot die opname van die vergadering of gesprek hê nadat hulle die sessie verlaat het nie.
  • Jy sal ‘Tolkgerei’ met skakels vir SUNLearn, QR-kodes wat jy in die klas kan gebruik en die kontakbesonderhede van die skakelpersoon vir tolking in jou module ontvang.
  • Jy moet die besonderhede van die geskeduleerde sessies bevestig deur die uitnodigings na die vergaderings te aanvaar en die e-pos wat jy van die skakelpersoon ontvang, te beantwoord. Die module sal slegs op ons rooster bevestig wees nadat jy die besonderhede bevestig het.

Wat het dieselfde gebly?

  • Jy het steeds volle toegang en MS Teams-toestemming vir al die vergaderings.
  • Jy kan steeds die opname vir die Engelse sessie – met ander woorde, jou eie lesing – begin en staak en die opname vir eie gebruik aflaai. Studente sal nie sonder jou goedkeuring toegang tot hierdie opnames hê nie.
  • Jy kan steeds besluit of die tolke die getolkde lesing moet opneem – ons sal nooit lesings sonder jou toestemming opneem nie. Jy kan die getolkde lesing vir eie gebruik aflaai. Studente sal nie sonder jou goedkeuring toegang tot hierdie opnames hê nie.
  • Jy kan steeds klasbywoning moniteer. Die Tolkdiens sal steeds boekhou van die studente wat van ons diens gebruik maak en kan hierdie lys op versoek aan jou beskikbaar stel. Wenk: Maak seker dat jou studente verstaan wat jy met ‘klasbywoning’ bedoel, as dit ʼn vereiste vir jou module is – dit wil sê, of hulle fisies in die klaskamer teenwoordig moet wees OF net sinchronies aanlyn na die lesing kan luister.
  • Jy moet die skakel of QR-kode vir die getolkde sessie(s) op SUNLearn en/of in die klas aan studente beskikbaar stel. Om die billike toepassing van die Taalbeleid te verseker, moet alle studente te alle tye toegang tot tolking hê in daardie modules wat volgens jou fakulteit se taalimplementeringsplan vir tolking aangewys is.

Wat kan jy voor die begin van die semester verwag?

  • Al die sessies wat nodig is om tolking in jou module moontlik te maak, sal teen 1 Februarie 2024 geskeduleer wees.
  • Jou skakelpersoon sal jou Tolkgerei teen 6 Februarie 2024 per e-pos aan jou stuur. Bevestig asseblief die besonderhede van die geskeduleerde sessies deur die uitnodigings na die vergaderings te aanvaar en teen 12:00 op 8 Februarie 2024 op jou skakelpersoon se e-pos te reageer. Stel asseblief die skakel op SUNLearn beskikbaar of dui teen 12:00 op 8 Februarie 2024 vir jou skakelpersoon aan hoe jy toegang tot tolking vir alle studente sal verseker.

Wat as jy die vergaderings self wil skeduleer?

Die verstekopsie is nou dat die Tolkdiens al die nodige vergaderings skeduleer om tolking in jou module te bewerkstellig. As jy self die vergaderings wil skeduleer, of vergaderings op ʼn spesifieke wyse wil opstel (bv. dat opnames in die Engelse sessie outomaties begin), stel ons asseblief teen 6 Februarie 2024 in kennis.

Ons sien uit na nog ʼn goeie semester van saamwerk!

As jy meer oor tolking wil weet, of tolking vir jou module wil aanvra, kontak gerus vir Christine Joubert of besoek die webblad van die Tolkdiens.

Tags: , , ,

Xhosa-kursusse vir US-personeel nou gratis

Goeie nuus vir personeel wat vanjaar Xhosa wil begin leer of wil voortbou op wat hulle reeds geleer het! Xhosa-kursusse vir personeel sal gedurende 2024 gesubsidieer word, wat beteken dat personeel die Masabelane A1- en A2-kursusse wat die Taalsentrum gedurende die middaguur aanbied, gratis kan bywoon. Registrasies sluit op 1 Februarie vir die eerste aanbieding wat op 7 Februarie begin.

Stembele Johnson, Xhosa-dosent by die Taalsentrum, is baie entoesiasties daaroor om kollegas meer oor die Xhosa-taal en -kultuur te leer. “Wanneer jy Xhosa aanleer, maak dit dit ook vir jou moontlik om maklik met sprekers van ander Nguni-tale soos Zoeloe, SiSwati en Ndebele te kommunikeer,” verduidelik Stembele.

“Om Xhosa te leer kan dus vir jou deure na die praat van vier Suid-Afrikaanse tale oopmaak.” Sy geniet dit om haar studente te help om deel te word van ’n breër Xhosa-kultuur in ’n aanmoedigende leer- en onderrigomgewing.

As jy ’n volkome beginner is, beveel Stembele aan om met die Masabelane (Beginner) A1-kortkursus te begin. Deur hierdie kursus te doen sal jy aktief werk aan ’n meertalige ingesteldheid in die kantoor en in die klas, en na afloop van die kursus sal jy basiese gesprekke in Xhosa kan begin. Jy gaan verseker ook ’n nuwe liedjie of twee leer!

Beginner A1-kursusdatums (registreer hier):

  • 7 Februarie – 8 Maart (NB: registreer voor 1 Februarie)
  • 7 April – 26 Junie
  • 15 Julie – 4 September
  • 16 September – 6 November

Masabelane A2 (Elementêr) is ’n kortkursus gemik op personeel met ’n beginnerkennis van Xhosa. Dit is die ideale opvolgkursus as jy die oorspronklike Masabelane A1-kursus reeds voltooi het en jou kennis van die taal wil uitbrei. As jy Masabelane A1 nie bygewoon het nie, maar reeds bietjie isiXhosa ken, is jy ook welkom hier. Dit is ’n genotvolle kursus wat jou ’n taalkundige en kulturele voorsmaak van Xhosa as ’n taal in ’n breër kulturele konteks bied. Teen die einde van die kursus behoort jy sosiale Xhosa selfversekerd te kan praat en die kern van sosiale gesprekke te kan verstaan. Jy sal ook ’n basiese kennis hê van Xhosa-grammatika, -woordeskat en idiomatiese uitdrukkings.

Elementêr A2-kursusdatums (registreer hier):

  • 7 April – 24 Julie (Registreer voor 22 Maart)
  • 20 Augustus – 6 November

Jy kan ook ’n e-pos stuur aan Stembele by ssjohnson@sun.ac.za as jy meer wil uitvind oor die kursusse.

Tags: ,

Boekgeselsie met Fatima F

Leer ons ken deur die boeke wat ons lees! Vandeesmaand gesels ons met Fatima Halday. Fatima is die Hoof van Kommunikasie by die Taalsentrum, en bestuur die Engels-portefeulje en Kommunikasielab-portefeulje.

“Ek is passievol oor onderrig en leer, en ek geniet dit om met mense te werk. Ek is self ʼn lewenslange leerder en ek brei gedurig my kennis en vaardighede uit met die oog op my persoonlike en professionele ontwikkeling.” Wanneer sy tyd het om bloot vir plesier te lees, verkies sy boeke oor sielkunde, menslike gedrag (goed en sleg), verhoudings, en “die onderlinge verbondenheid van individue en gemeenskappe, omdat dit unieke perspektiewe bied op hoe ons kan sin maak van onsself, van ander mense en van die lewe”.

Wat is die titel van jou gunstelingboek, of ʼn boek wat ʼn diep indruk op jou gemaak het, of  ʼn boek wat jy om die een of ander rede as onvergeetlik ervaar het?

The Forty Rules of Love deur Elif Shafak.

Hoekom het hierdie boek jou só beïndruk?

Hierdie verhaal word vertel deur die parallelle stories van Rumi, die legendariese digter uit die dertiende eeu, en Ella Rubenstein, ʼn vrou in haar veertigerjare, wat verlore en onvervuld voel. Sy begin as leser vir ʼn literêre agentskap werk, waar sy afkom op ʼn manuskrip wat haar lewe verander. Dié manuskrip handel oor die beroemde Sufi-digter Rumi en sy verhouding met sy mentor, Shams Tabrizi.

Deur Rumi se verhaal kom ons te wete van die veertig reëls van die liefde. Elke hoofstuk is om een van dié reëls uit Rumi se digkuns opgebou. Die veertig reëls funksioneer as die boek se morele kompas en dui vir die karakters – en vir ons – aan waardeur ʼn mens jou in jou lewe moet laat lei. Die karakters is duidelik gedefinieer en het unieke perspektiewe en diep emosies.

Hierdie reëls is pragtig met die verhaal verweef en bevat groot wyshede oor liefde, die lewe en geestelikheid. Een van die fassinerendste karakters in die boek is Shams Tabrizi, wat Rumi van ʼn teruggetrokke geleerde in ʼn passievolle digter verander. Shams is ʼn kontroversiële figuur wat die tradisionele norme van godsdiens, die samelewing en sedelikheid die stryd aansê. Hy leer Rumi die ware betekenis van liefde, wat veel wyer strek as fisiese aangetrokkenheid of emosionele verbondenheid.

In Ella se storie sien ons ʼn eietydse vrou wat ʼn gemaklike lewe het met ʼn man en kinders, maar wat voel dat iets ontbreek. Haar reis begin met die lees van die manuskrip en word voortgesit deur haar interaksie met Aziz Zahara, ʼn Sufi-derwisj wat haar help om die reëls van die liefde te verstaan. In die loop van haar reis leer Ella om haar vrese in die gesig te staar, haar ware self te aanvaar en beheer oor haar lewe te neem.

The Forty Rules of Love is filosofies van aard en ondersoek die aard van liefde, geloof en die menslike bestaan. In elke hoofstuk deel Rumi aangrypende lesse oor onder meer liefde, vriendskap en geestelikheid. Hierdie reëls is nie net op die karakters in die boek van toepassing nie, maar ook op die leser se eie lewe. In elke les word die verhaal dieper, en help dit lesers om hulle persoonlike lewensfilosofie te omarm en te ontleed. Dit trek ons vooropgestelde idees in twyfel en moedig ons aan om ons eie waarhede te soek. Dit is ʼn boek wat telkens weer gelees kan word, en elke keer sal die leser nog ʼn nuwe laag betekenis ontdek.

Wie is jou gunstlingouteur(s)? Hoe só?

Ek het vroeër baie fiksie gelees, en omdat ek rillers geniet, is my gunstelingouteurs John Grisham, Dan Brown en Karin Slaughter. Ek lees egter reeds vir die afgelope paar jaar hoofsaaklik niefiksie. Die boeke wat ek onlangs gelees het, maak almal deel uit van die School of Life-reeks. Baie van die niefiksie wat ek lees, handel oor sielkunde, filosofie, kultuur, mense en die lewe, wat almal onderwerpe is waarin ek belangstel. Ek hou daarvan om van nuwe konsepte en perspektiewe te leer.

Wat lees jy op die oomblik?

Ek lees tans The Daily Stoic deur Ryan Holiday.

Verkies jy dit om ‘regte’ gedrukte boeke te lees, of lees jy eerder boeke op ʼn Kindle of  ʼn ander elektroniese platform?

Ek verkies dit om gedrukte boeke te lees, maar ek het onlangs begin om met die Kindle-app boeke op my selfoon te lees. Ek het boeke by Amazon gekoop wat baie lank geneem het om aan te kom, dus verkies ek dit nou om eerder die Kindle-weergawe van boeke wat nie in Suid-Afrika beskikbaar is nie, aan te skaf. Forty Rules of Love was een van die eerste e-boeke wat ek op my foon gelees het. Dit was gerieflik omdat die hoofstukke nogal kort is en ek ʼn paar bladsye of hoofstukke kon lees wanneer ek ook al ʼn tydjie gehad het. Ek lees op die oomblik ook The Daily Stoic met my Kindle app.

Boeke op Fatima se bedkassie 

Watter boek het jy al meer as een keer gelees? Vertel ons hoekom?

The Alchemist deur Paulo Coelho. Dit is pragtig geskryf en boeiend, maar leer ons ook belangrike lewenslesse. Dit leer ons dat die heelal saamspan om mense te help om hulle drome te verwesenlik, maar dat hulle bereid moet wees om risiko’s te loop en opofferings te maak om hulle doelwitte te bereik. Dit beklemtoon ook die belangrikheid daarvan om ʼn mens se eie pad in die lewe te volg en om nie ontmoedig te word deur struikelblokke en terugslae nie. Een van die hooftemas van die boek is dat ʼn mens jou passie moet uitleef en jou ware roeping in die lewe moet ontdek, al is die reis hóé moeilik. Die boek bevat talle diepgaande boodskappe oor hoe om moed te skep en uitdagings baas te raak, ʼn mens se drome na te jaag en positief te dink. Dis goeie leesstof vir iemand wat kan doen met ʼn bietjie inspirasie en motivering.

Wie is jou gunsteling- literêre karakter?

Ek het twee. Heidi, en Jo March in Little Women.

Het jy dalk ʼn lewensles uit ʼn boek of by ʼn karakter uit ʼn boek geleer wat jy met ons wil deel, as jy dit nog nie in een van jou vorige antwoorde genoem het nie?

Ek deel graag ‘n paar aanhalings waarby ek aanklank vind:

Oos, wes, noord of suid; dit maak nie saak nie. Maak net seker dat elke reis ook ‘n reis na binne is, ongeag wat jou bestemming is. As jy na binne reis, sal jy deur die hele wye wêreld en nog verder gaan.”

           – The Forty Rules of Love deur Elif Shafak

Kwel jou nie oor waarheen die pad lei nie. Konsentreer eerder op die eerste tree. Dit is die moeilikste deel en dit is waarvoor jy verantwoordelik is. Wanneer jy daardie tree neem, moet jy toelaat dat alles gebeur soos dit vanself gebeur, en die res sal daarop volg. Moenie saam met die stroom gaan nie. Wéés die stroom. ”

           – The Forty Rules of Love deur Elif Shafak

Ek is oorval deur herinneringe aan ʼn lewe wat nie meer myne was nie, maar waaruit ek die eenvoudigste en langdurigste vreugde geput het.”

           – The Stranger deur Albert Camus

Tags: , , , , , , , , , , , , , , ,